To Gentoo Linux είναι ένα λειτουργικό σύστημα που βασίζεται στον πυρήνα Linux και είναι χτισμένο γύρω από το σύστημα διαχείρισης πακέτων Portage. Διανέμεται σαν ελεύθερο και ανοικτό λογισμικό. Αντίθετα με μια binary διανομή λογισμικού, ο πηγαίος κώδικας μεταγλωττίζεται τοπικά, ακολουθώντας τις προτιμήσεις του χρήστη, και συνήθως εξειδικεύεται για έναν συγκεκριμένο υπολογιστή. Προ μεταγλωττισμένα binaries είναι διαθέσιμα για μερικά μεγάλα πακέτα, και για μερικά ακόμα που ο πηγαίος τους κώδικας δεν έχει δημοσιευτεί.
Η ονομασία Gentoo προέρχεται από το είδος του γρήγορου κολυμβητικού πιγκουίνου Gentoo, και υιοθετήθηκε για να δείξει τις βελτιώσεις ταχύτητας, και της προσανατολισμένης εξειδίκευσης πάνω στο συγκεκριμένο μηχάνημα.
Η διαχείριση πακέτων του Gentoo είναι σχεδιασμένη ως τμηματική (modular), φορητή (portable), εύκολη στον χειρισμό και ελαστική. Το Gentoo ονομάζεται πολλές φορές ως μια μετα-διανομή, για τον λόγο της άπειρης σχεδόν προσαρμοστικότητας. Στην πλειοψηφία των χρηστών, τα εγκατεστημένα προγράμματα είναι εξειδικευμένα και προσαρμοσμένα για τους ίδιους.
Η ιστορία της διανομής
Το Gentoo Linux δημιουργήθηκε αρχικά από τον Daniel Robins σαν η διανομή Enoch. Ο στόχος ήταν να δημιουργηθεί μια διανομή χωρίς μεταγλωττισμένα από πριν binaries, που θα ρυθμίζονταν πάνω στο υλικό του υπολογιστή.
Τουλάχιστον μια διανομή Enoch δημοσιεύθηκε, η 0.75, τον Δεκέμβριο του 1999.
Ο Daniel Robins και οι άλλοι εμπλεκόμενοι πειραματίστηκαν με ένα fork του GCC γνωστό σαν EGCS (βερσιόν 2.95), και άλλες διανομές linux. Σαν αποτέλεσμα παρατήρησαν αύξηση στις ταχύτητες.
Μετά από ένα bug και προβλήματα στο δικό του σύστημα, ο Robbins σταμάτησε την ανάπτυξη του Gentoo, και γύρισε στο FreeBSD για μερικούς μήνες, λέγοντας αργότερα πως είχε αποφασίσει να προσθέσει μερικές δυνατότητες του FreeBSD για να φτιάξει ένα αυτό-χτιζόμενο σύστημα, (αυτό που τώρα λέγεται Portage), ένα πραγματικά σύστημα port νέας γενιάς.
Το logo του Gentoo είναι το G στιλιζαρισμένο σαν ασημένιο. Το μασκότ του Gentoo είναι ο Gentoo πιγκουίνος, και ο Tux. To σχέδιο Gentoo έχει στόχο να δημιουργεί ένα ταχύ λειτουργικό σύστημα.
Το Gentoo Linux 1.0 εκδόθηκε στις 31 Μαρτίου 2002. Στα 2004 ο Robbins ξεκίνησε τη μη κερδοσκοπική οργάνωση Gentoo Foundation, μετέφερε όλα τα δικαιώματα και τα σήματα κατατεθέντα σε αυτήν και όρισε τον εαυτό του ως επικεφαλής της ομάδας ανάπτυξης του σχεδίου.
Η παρούσα Board of Trustees αποτελείται από πέντε μέλη που είχαν ανακοινωθεί μετά από εκλογές, στις 2 Μαρτίου του 2008.
Υπήρχε ακόμα ένα επταμελές συμβούλιο Gentoo που θα επέβλεπε τα τεχνικά θέματα και τις πολιτικές του Gentoo. Τα μέλη του συμβουλίου εκλέγονται για μια περίοδο ενός χρόνου από τους ενεργούς προγραμματιστές. Όταν ένα μέλος του συμβουλίου αποσύρονταν, ο αντικαταστάτης του ψηφίζονταν στην θέση του από τα υπόλοιπα μέλη.
Το ίδρυμα Gentoo (Gentoo Foundation), είναι ένα μη κερδοσκοπικό, και είναι καταχωρημένο στην πολιτεία του Νέου Μεξικού. Στα τέλη του 2007 η άδεια του ανακλήθηκε αλλά, τον Μάιο του 2008, η πολιτεία αποφάσισε πως η κατάστασή του ήταν εντάξει, και πως θα μπορούσε να συνεχίσει τις δραστηριότητές του.
Δυνατότητες της διανομής
Το Gentoo προορίζεται για χρήστες Linux οι οποίοι θέλουν τον πλήρη έλεγχο του λογισμικού που βρίσκεται εγκατεστημένο και τρέχει στον υπολογιστή τους. Όσοι είναι έτοιμοι να επενδύσουν σε χρόνο για να ρυθμίσουν ένα σύστημα Gentoo, μπορούν να δημιουργήσουν πολύ εύκολα desktops και διακομιστές.
Το Gentoo ωθεί τον χρήστη να χτίσει τον δικό του πυρήνα Linux, κομμένο και ραμμένο για το συγκεκριμένο δικό του υλικό. Επιτρέπει πολύ αναλυτικό έλεγχο για το ποιες υπηρεσίες (services) είναι εγκατεστημένες και τρέχουν.
Η χρήση μνήμης μπορεί να περιοριστεί σε σχέση με άλλες διανομές αφού αφαιρούνται άχρηστες δυνατότητες του πυρήνα και υπηρεσίες.
Το Gentoo είναι πολύ καλή διανομή για χρήστες που θέλουν να μάθουν περισσότερα γύρω από το Linux, τόσο όσο και για ενθουσιώδεις λινουξάδες, προγραμματιστές και διαχειριστές συστημάτων. Η ποσότητα και η ποιότητα της τεκμηρίωσης είναι εξαιρετικά υψηλή, και υπάρχει μεγάλη κοινότητα χρηστών που μπορεί να βοηθάει σε προβλήματα.
Υπάρχει ακόμα μια μεγάλη συλλογή λογισμικού, το κάθε πακέτο περιέχει λεπτομέρειες για άλλο λογισμικό από το οποίο εξαρτάται, έτσι ώστε το μίνιμουμ σετ να εγκαθίσταται για να τρέχουν οι εφαρμογές.
Άλλες δυνατότητες ανεξάρτητων πακέτων, για παράδειγμα εάν χρειάζονται υποστήριξη LDAP, μπορούν να επιλεχθούν από επακόλουθες απαιτήσεις πακέτων, έτσι ώστε να συμπεριλαμβάνονται αυτόματα σε σύνολο εξαρτήσεων (dependencies). Το Gentoo γενικά δεν έχει ένα προκαθορισμένο look and feel.
Τα πακέτα, συνήθως εμφανίζονται κατ’ επιθυμία του χρήστη.
Το Portage
Το Portage είναι το σύστημα διαχείρισης πακέτων του Gentoo. Ο αρχικός σχεδιασμός ήταν βασισμένος στο ports system που χρησιμοποιούνταν από τα συστήματα BSD. Το δέντρο του Portage περιέχει πάνω από 10.000 πακέτα έτοιμα για εγκατάσταση σε ένα σύστημα Gentoo.
Μια απλή επίκληση στην εντολή ανάδυσης, μπορεί να αναβαθμίσει το τοπικό δέντρο του Portage, να ψάξει για ένα πακέτο, ή να κατεβάσει και να μεταγλωττίσει ένα ή περισσότερα πακέτα και τις εξαρτήσεις τους. Οι δυνατότητές που είναι συμπεριλαμβανόμενες μέσα, μπορούν να σεταριστούν για ανεξάρτητα πακέτα, ή να τεθούν globally με αυτά που είναι γνωστά ως “use flags”.
Τα προ-μεταγλωττισμένα binaries διατίθενται για μερικές εφαρμογές με συνήθως μεγάλο χρόνο μεταγλώττισης όπως το OpenOffice.org ή τον Mozilla Firefox, όμως οι χρήστες χάνουν την δυνατότητα να εξειδικεύουν σε λεπτομέρεια τις λειτουργίες. Υπάρχουν δυνατότητες για να ελαττώσει κανείς τον χρόνο μεταγλώττισης χρησιμοποιώντας pipes αντί για προσωρινά αρχεία.
Η μεταγλώττιση των πακέτων μπορεί επίσης να διανεμηθεί ανάμεσα σε διαφορετικούς υπολογιστές. Επιπρόσθετα ο χρήστης μπορεί να έχει την δυνατότητα να προσαρτήσει ένα μεγάλο σύστημα αρχείων στη μνήμη και, έτσι, να επισπεύσει την διαδικασία χτισίματος των πακέτων.
Μερικές από αυτές τις προσεγγίσεις έχουν αρνητικά σημεία και, έτσι, δεν είναι προκαθορισμένες εξ’ αρχής. Όταν εγκαθιστούμε το ίδιο πακέτο σε πολλούς υπολογιστές με ίδιο υλικό, τα πακέτα μπορούν να μεταγλωττιστούν μία μόνο φορά και να δημιουργηθούν τα binaries, αυτό για γρήγορη εγκατάσταση σε άλλους υπολογιστές.
Φορητότητα
Καθώς το Gentoo είναι μια διανομή βασισμένη στα πηγαία με ένα δέντρο portage που περιγράφει το πώς να δημιουργούνται τα πακέτα, το να προσθέτει κανείς οδηγίες για διαφορετικές αρχιτεκτονικές μηχανημάτων είναι εύκολο. Αρχικά δημιουργημένο για την πλατφόρμα x86, το Gentoo έχει μεταφερθεί από τότε και σε πολλές άλλες.
Είναι επίσημα υποστηριζόμενο και θεωρείται σταθερό για τις x86 και x86-64, την ΙΑ-64, PA-Risc, Power PC, Power PC 970, SPARC 64bit και DEC Alpha. Είναι επίσης υποστηριζόμενο επίσημα, αλλά θεωρούμενο σε φάση ανάπτυξης για την MIPS, PS3 Cell Processor, System Z/s390, ARM, και Super-H.
Η επίσημη υποστήριξη για την 32bit SPARC έχει εγκαταλειφθεί.
Η φορητότητα έναντι άλλων λειτουργικών συστημάτων όπως τα BSD βασισμένα, το Mac OSX, είναι κάτω από ενεργή ανάπτυξη, από το σχέδιο Gentoo / Alt. Το σχέδιο Gentoo / FreeBSD εργάζεται ήδη βασισμένο στο FreeSBIE, επίσης τα Gentoo / NetBSD, Gentoo / OpenBSD και Gentoo / Draconfly αναπτύσσονται.
Υπάρχει ακόμα σχέδιο να φέρουν τον Portage μέσα στο Οpen Solaris. Ακόμα υπάρχει ένα μη επίσημο σχέδιο να δημιουργήσουν ένα Gentoo port στον GNU Hurd, αλλά αυτό είναι ανενεργό από το 2006.
Εγκατάσταση
Το Gentoo μπορεί να εγκατασταθεί με πολλούς τρόπους. Ο πιο κοινός τρόπος είναι να χρησιμοποιηθεί το μίνιμαλ CD του Gentoo με τρεις φάσεις tarball (θα ακολουθήσει επεξήγηση για το ποιες είναι οι φάσεις). Όπως και με άλλες διανομές Linux, το Gentoo μπορεί να εγκατασταθεί όπως οποιοδήποτε περιβάλλον Linux, για παράδειγμα από live cd, live USB ή από δίκτυο χρησιμοποιώντας το Gentoo Alternative Install Guide.
Μια κανονική εγκατάσταση Gentoo χρειάζεται σύνδεση στο διαδίκτυο, αλλά υπάρχει και οδηγός για εγκατάσταση χωρίς σύνδεση.
Παλιότερα, το Gentoo υποστήριζε εγκατάσταση από τα tarballs της φάσης 1 και φάσης 2. Όμως αυτό δεν συνιστάται πλέον επίσημα από το ίδρυμα Gentoo και έχει νόημα μόνο για μηχανικούς λογισμικού Gentoo.
Ακολουθώντας τα αρχικά βήματα της εγκατάστασης, η διαδικασία εγκατάστασης του Gentoo όπως την περιγράφει το Gentoo Handbook, είναι να μεταγλωττίσουμε τον πυρήνα Linux. Αυτή η διαδικασία γενικά δεν απαιτείται σε άλλες διανομές Linux.
Παρόλο που αυτό θεωρείται πολύπλοκο, το Gentoo περιλαμβάνει εργαλεία και τεκμηρίωση όπως το Genkernel για να απλοποιήσει την διαδικασία και να την κάνει προσιτή σε νέους χρήστες.
Επιπλέον, οι χρήστες μπορούν να χρησιμοποιήσουν ένα υπάρχοντα πυρήνα, που ξέρουν πώς λειτουργεί στο σύστημά τους, απλά με το να τον αντιγράψουν μέσα στο boot directory και να ενημερώσουν τον boot loader. Βοήθεια για εγκατάσταση δίνεται στο forum του Gentoo και στο IRC.
Οι φάσεις της εγκατάστασης
Παραδοσιακά η εγκατάσταση μπορεί να ξεκινήσει με ένα από τα παρακάτω στάδια – φάσεις:
Φάση 1: Το σύστημα πρέπει να γίνει bootstrapped και το βασικό σύστημα πρέπει να μεταγλωττιστεί.
Φάση 2: Το σύστημα έχει γίνει ήδη bootstrapped αλλά το βασικό σύστημα πρέπει να μεταγλωττιστεί.
Φάση 3: Το σύστημα ήδη είναι bootstrapped και το βασικό σύστημα είναι ήδη μεταγλωττισμένο.
Μέχρι τον Νοέμβριο του 2005, μόνο οι εγκαταστάσεις Φάσης 3 ήταν επίσημα υποστηριζόμενες.
Τα tarballs για τις Φάση 1 και Φάση 2 διανέμονταν για κάποιο καιρό μετά από αυτό, παρόλο που οι οδηγίες για εγκατάσταση από αυτά τα στάδια είχαν αφαιρεθεί από το handbook, και μεταφέρθηκαν στα FAQs του Gentoo.
Αυτή τη στιγμή μόνο τα tarballs Φάσης 3 είναι διαθέσιμα.
Το Live USB
Ένα Live USB του Gentoo Linux μπορεί να δημιουργηθεί χειροκίνητα ή με το Unetbootin ή κάτι αντίστοιχο.
H πλατφόρμα αναφοράς Gentoo
Από το 2003 μέχρι το 2008, η πλατφόρμα αναφοράς Gentoo (GRP), ήταν μια φωτογραφία (snapshot) προκατασκευασμένων πακέτων που οι χρήστες θα μπορούσαν να εγκαταστήσουν γρήγορα κατά την διάρκεια της εγκατάστασης του Gentoo, προκειμένου να επισπεύσουν την δημιουργία ενός συστήματος Gentoo με πλήρεις δυνατότητες.
Αυτά τα πακέτα περιελάμβαναν το KDE, το σύστημα X Windows, το Open Office, το GNOME και το Mozilla.
Αφού η εγκατάσταση ήταν πλήρης, τα εγκατεστημένα πακέτα σαν μέρος της GRP υποτίθεται πως θα αντικατασταθούν από τον χρήστη με νέα, ή με νεότερων εκδόσεων που θα χτίζονται διαμέσου του Portage, αυτά θα ήταν σύμφωνα με την ρύθμιση του συστήματος του χρήστη, αντί για τα γενικά πακέτα κατασκευασμένα από την GRP. Στο 2011 η GRP σταμάτησε και απλώς αναφέρεται σε ένα handbook του 2008.
Οι εκδόσεις
Αφού ένα σύστημα Gentoo εγκαθίσταται, μετά είναι “χωρίς έκδοση”. Αυτό σημαίνει πως γίνεται επί τόπου αναβάθμιση και το λειτουργικό βρίσκεται στην τελευταία βερσιόν, με τα τελευταία αναβαθμισμένα πακέτα που είναι διαθέσιμα, αυτά είναι κάτω από τους περιορισμούς που ο χρήστης ίσως έχει θέσει στα portage configuration files. Για παράδειγμα αν ένα σύστημα έχει εγκατασταθεί χρησιμοποιώντας την Φάση 3, από τον Μάρτιο του 2015, και ο χρήστης εκτελεί μια πλήρη αναδυόμενη αναβάθμιση (full emerge update), ένα μήνα αργότερα, θα αναβαθμίσει το σύστημα Gentoo το ίδιο, όσο αν είχε κάνει μια φρέσκια εγκατάσταση τον Απρίλιο του 2016.
Συνεπώς οι χρήστες Gentoo μπορούν να αναβαθμίζουν στην τελευταία έκδοση του εγκατεστημένου λογισμικού τους, την ίδια μέρα που νέες βερσιόν εκδίδονται, και έχουν διαθέσιμο το ebuild. Όπως και άλλες διανομές Linux τα συστήματα Gentoo έχουν ένα αρχείο /e tc/gentoo-release, αλλά αυτό περιέχει την εγκατεστημένη βερσιόν της εγκατάστασης sys-apps/baselayout package.
Τα τελευταία χρόνια ακολουθεί μια όχι και τόσο σταθερή πορεία μα οκ, αυτή φαίνεται πως επανήλθε το 2022.
Ιστορία των εκδόσεων
Η πρώτη έκδοση του Gentoo (Enoch Linux 0.75) ήταν τον Δεκέμβριο του 1999. Ακολούθησαν εκδόσεις στα 2002 έως την 12.1 στις 21 Δεκεμβρίου 2012 (Live DVD End of the Word edition).
Το 2009 εκδόθηκε ένα ειδικό DVD για να γιορταστούν τα 10 χρόνια του Gentoo, το live DVD αναβαθμίστηκε με τα τελευταία πακέτα εξ’ αιτίας της δημοφιλίας που είχε στους νέους χρήστες.
Αποδοχή και δημοφηλία
Το Gentoo βρίσκεται στην θέση 51 του Distrowatch με 230 περίπου επισκέψεις ημερησίως.
Όταν η διανομή είχε εκδοθεί για πρώτη φορά, γρήγορα είχε γίνει αγαπητή και ήταν πολύ ψηλά στις προτιμήσεις των χρηστών. Όμως περνώντας τα χρόνια, η διανομή έχασε σε δημοφηλία.
To Gentoo με λίγα λόγια
LiveDVD έκδοση 12 κάτι (θα σας γελάσω)
Developer: Gentoo Foundation
Λ/Σ: Unix-like
Κατάσταση: Current
Source model: Ελεύθερο και ανοικτό λογισμικό
Πρώτη έκδοση: 31 March 2002, 12 χρόνια πριν
Τελευταία έκδοση: (stable και unstable) 21/2/2022
Μέθοδος αναβάθμισης: Emerge
Διαχειριστής πακέτων: Portage
Πλατφόρμες: IA-32, x86-64, IA-64, PA-RISC; PowerPC 32/64, SPARC 64-bit, DEC Alpha, ARM, Motorola 68K
Πυρήνας: Μονολιθικός Linux
Userland: GNU
Default user interface: KDE Plasma Desktop from LiveCD, και άλλα
Άδεια: GNU General Public License, και άλλες
Απευθύνεται: Σε hardcore άτομα και υψηλά Λινουξοσκίλς που διαθέτουν επίσης αρκετή υπομονή
Το επίσημο site της διανομής.