Για αρχή όταν λέω για σύστημα αρχείων δεν αναφέρομαι στο σύστημα ιεραρχίας αρχείων και φακέλων αλλά το σύστημα που ελέγχει πώς τα δεδομένα καταγράφονται στούς δίσκους. Δηλαδή είναι θέμα περισσότερο οδηγών (driver).
Μπορεί κάποιος να δει την σχετική πληροφορία για τούς δίσκους του με την εντολή
lsblk -f
Το σύστημα αρχείων το καθορίζουμε όταν κάνουμε φορμάτ έναν δίσκο.
Πρακτικά είναι τρία κυρίως συστήματα που κανείς πρέπει να έχει υπόψιν του.
- FAT
- ext4
- NTFS
FAT
Το FAT (vfat) είναι το σύστημα αρχείων τής DOS και τών πολύ παλιών windows (πχ windows 95,98).
Είναι πολύ πρωτόγονο για τα σημερινά δεδομένα με σοβαρούς περιορισμούς στα ονόματα και τα μεγέθη τών αρχείων.
Έχει όμως σημασία ακόμα και σήμερα γιατί
- Πρακτικά όλα τα στικάκια αλλά και πολλοί δίσκοι έρχονται σε FAT, οπότε είναι χρήσιμο να έχει υπόψιν κανείς αυτούς τούς περιορισμούς καθώς και την ιδέα ότι μπορεί να κάνει φορμάτ σε άλλο για να μην έχει τούς περιορισμούς
- Έχει ευρύτατη υποστήριξη από λειτουργικά συστήματα.
- Ο «πρωτογονισμός» σημαίνει ότι κάνει λιγότερα πράγματα και αυτό είναι μερικές φορές καλό. Πολύ παλιά στικάκια και ακόμα πιο αρχαίοι δίσκοι είναι καλύτερα να μείνουν σε FAT.
- Έχει αποκτήσει έναν νέο ρόλο στο μπουτάρισμα γιατί αναγνωρίζεται από το UEFI.
Το συναντάμε σε τρεις εκδόσεις.
- FAT12 που είχαν οι αρχαίες δισκέτες
- FAT16 που χρησιμοποιούσε η αρχαία msdos στούς σκληρούς.
- FAT32 που είναι η συνηθέστερη «σύγχρονη» έκδοση.
Θα περίμενα τα FAT12 και FAT16 να έχουν πεθάνει εντελώς, με έκπληξη όμως παρατήρησα το Live για το EndeavourOS να έχει κομματάκι FAT16 και το Live για το Sparky να έχει κομματάκι FAT12.
Ο πιο σημαντικός περιορισμός για το FAT32 είναι ότι δεν επιτρέπει αρχεία μεγαλύτερα από 4 GB.
Οι χρήστες λίνουξ επίσης θα πρέπει να έχουν υπόψιν ότι δεν έχει άδειες UNIX, και ότι επιτρέπει μεν εναλλακτική χρήση πεζών/κεφαλαίων (vfat) αλλά δεν κάνει διάκριση πεζών/κεφαλαίων.
ext4
Είναι το ιθαγενές σύστημα για το λίνουξ. Είναι σύγχρονο και πολύ καλό σύστημα και η συνηθισμένη επιλογή για οικιακούς χρήστες λίνουξ. (Είναι η προεπιλογή στις περισσότερες διανομές).
Δεν υποστηρίζεται όμως από άλλα λειτουργικά πχ windows (ή αν υπάρχει υποστήριξη αυτή δεν είναι εύκολη για απλούς χρήστες). Επίσης οι άδειες UNIX για ανταλλαγή αρχείων από στικάκια είναι μπέρδεμα. Αυτοί είναι λόγοι για να αποφύγει κάποιος αυτό το σύστημα σε στικάκια που χρησιμοποιεί για διακίνηση αρχείων.
ext4 σημαίνει προφανώς ότι υπάρχει ext3 το οποίο όμως είναι κατώτερο από κάθε άποψη και είναι λάθος η χρήση του. Περισσότερο ενδιαφέρον έχει το ext2 το οποίο έχει κάποια πλεονεκτήματα «πρωτογονισμού». Δεν υπάρχει ext1 γιατί η αρχική έκδοση ήταν προβληματική και δεν υποστηρίζεται καν.
NTFS
Το ntfs είναι το ιθαγενές στα σύγχρονα windows. Δεν έχει τούς περιορισμούς τού FAT, αλλά οι χρήστες λίνουξ θα πρέπει να έχουν υπόψιν ότι δεν έχει άδειες UNIX και δεν κάνει διάκριση πεζών/κεφαλαίων. Κάπου έχω διαβάσει ότι μπορούν να ενεργοποιηθούν τέτοιες ιδιότητες αλλά πάντως τυπικά δεν τις έχει. Δεν έχει εξίσου ευρεία υποστήριξη όπως το FAT αλλά το λίνουξ υποστηρίζει και ανάγνωση και εγγραφή και φορμάτ και ακόμα και αύξηση και μείωση μεγέθους κατάτμησης.
Μερικά ακόμα συστήματα
-
iso9660
Συνηθίζεται στούς οπτικούς δίσκους (dvd). Τα Live επίσης το χρησιμοποιούν (υποθέτω για να είναι συμβατά με οπτικούς δίσκους) -
btrfs
Είναι το επόμενης γενιάς σύστημα αρχείων για το λίνουξ. -
exfat
Είναι σύστημα τής microsoft που επιχειρεί να διατηρήσει κάποια πλεονεκτήματα «πρωτογονισμού» αλλά χωρίς τούς περιορισμούς τού FAT. Η microsoft πρόσφατα το «ελευθέρωσε» μάλλον σαν για να προλάβει την διάδοση τού f2fs.
δεν το υποστηρίζει. Αλλά με το 
;