Για πείτε μου τη γνώμη σας για το προσχέδιο
(έχω αφαιρέσει όλες τις αναφορές που μπορούν να ταυτοποιήσουν την ιδιωτική μονάδα)
Η λήξη υποστήριξης του λειτουργικού συστήματος Windows 7 ως αφορμή για τη μετάβαση των ψηφιακών υποδομών […] σε εναλλακτικό πρότυπο χρήσης με σημαντικά οικονομικά (και όχι μόνο) οφέλη.
Αξιότιμε κ. Διευθυντή,
[…]
1. Λογισμικό ψηφιακών υποδομών […]
Πιθανότατα να έχετε ενημερωθεί από τους ειδικούς ότι η υποστήριξη του λειτουργικού συστήματος Windows 7 από τη Microsoft έληξε στις 14 Ιανουαριου 2020. Αυτό σημαίνει ότι η πλειονότητα των υπολογιστών που υπάρχουν στις αίθουσες […] δεν θα λαμβάνουν πλέον ενημερώσεις ασφαλείας κάτι που αυξάνει καθημερινά τον κίνδυνο οι ψηφιακές υποδομές […] να αποτελέσουν στόχο εκούσιας ή ακούσιας κυβερνοεπίθεσης, κάτι που στο παρελθόν έχει συμβεί. Υποθέτω ότι αργά ή γρήγορα […] θα προχωρήσει σε αναβάθμιση του κυρίαρχου λειτουργικού συστήματος στους υπολογιστές των Σχολείων, οπότε θα σημάνει η έναρξη ενός νέου κύκλου αγορών και εξόδων τα οποία η Διοίκηση […] θα κληθεί να πληρώσει.
Δεν γνωρίζω ποιο είναι το ετήσιο κόστος για τις ψηφιακές υποδομές […], καθώς δεν μας αποκαλύπτετε τα οικονομικά στοιχεία διαχείρισης της[…], όπως όμως παραδέχτηκε ο ίδιος ο Πρόεδρος[…] σε πρόσφατη επιστολή του προς τους γονείς, ασφαλώς είναι σημαντικό.
Προς την κατεύθυνση της εξοικονόμησης πόρων, που τόσο πολύ[…] χρειάζεται, σας προτείνω για άλλη μια φορά να εξετάσετε την υιοθέτηση ανοικτού λογισμικού για τις ψηφιακές υποδομές […]Συγκεκριμένα, προτείνω, τουλάχιστον για τους υπολογιστές των τάξεων, η μετάβαση να γίνει σταδιακά σε λειτουργικό σύστημα Linux και όχι σε Windows 10, καθώς και σε εφαρμογές ανοικτού λογισμικού.
Το Linux είναι λειτουργικό σύστημα ανοικτού κώδικα (μεταξύ άλλων και δωρεάν) που δεν απαιτεί κόστος αδειών χρήσης, δεν απαιτεί αγορά σουίτας Office (ούτε και τα Windows, αλλά […] αγοράζει), δεν απαιτεί κόστος antivirus (γιατί είναι ασφαλές), δεν απαιτεί ακριβές αναβαθμίσεις σε καινούργιους υπολογιστές κ.α. Όλος ο πλανήτης χρησιμοποιεί Linux (π.χ. το Android των κινητών τηλεφώνων βασίζεται σε Linux). Το Linux χρησιμοποιείται στις περισσότερες από τις μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου (π.χ. Google), αλλά και από μεγάλους εκπαιδευτικούς οργανισμούς. Ως ενεργό μέλος της ελληνικής κοινότητας ανοικτού λογισμικού και χρήστης αποκλειστικά ανοικτού λογισμικού τα τελευταία 5 χρόνια, είμαι έτοιμος όποτε μου ζητηθεί να παρουσιάσω την τεχνολογία αυτή σε οποιαδήποτε επιτροπή επιθυμείτε.
Όταν, με ενέργειες του[…], καταφέραμε μία μοναδική φορά να συζητήσουμε το θέμα το 2014, η απάντηση (on the record και off the record) ήταν ότι “δεν γίνεται γιατί το Linux δεν υποστηρίζει Active Directory” και ότι οι “εκπαιδευτικοί δεν θα γνωρίζουν να το λειτουργήσουν”. Επιτρέψτε μου να διαφωνήσω και με τις δύο απόψεις.
Κατ’ αρχάς, η τελευταία φορά που δεν δούλεψε το Active Directory με Linux clients ήταν το 2010. Έκτοτε έχει παρέλθει μια δεκαετία, η βιβλιογραφία δε για το πώς επιτυγχάνεται η συνεργασία αυτή υπάρχει ελεύθερη στο διαδίκτυο εδώ και χρόνια (ενδεικτικά: http://bit.ly/32jnFPY). Για να το θέσω διαφορετικά, όπως λέμε συχνά εμείς οι δάσκαλοι στους μαθητές μας, δεν υπάρχει «δεν μπορώ», υπάρχει «δεν θέλω».
Γνωρίζω ότι οι ειδικοί […] έχουν τοποθετηθεί αρνητικά όταν ερωτήθηκαν για μια τέτοια μετάβαση. Μπορώ να σκεφτώ 4 λόγους για τους οποίους υπάρχει μια τέτοια τοποθέτηση. Ο ένας είναι ότι η πρότασή μου είναι μη υλοποιήσιμη ή δεν έχει νόημα. Αν έχετε πειστεί γι’αυτό, τότε δεν χρειάζεται να έχουμε μια διά ζώσης επικοινωνία για να σας αναπτύξω τους άλλους τρεις.
Στο δεύτερο θέμα που αφορά στη χρήση από εκπαιδευτικούς, με μία γρήγορη πρόχειρη έρευνα που πραγματοποίησα στους εκπαιδευτικούς […], όταν παρουσιάστηκαν δύο στιγμιότυπα χρήσης στους ερωτηθέντες, το 80% απάντησε ότι δεν αντιλαμβάνεται κάποια λειτουργική διαφορά και ότι θα μπορούσε να εργαστεί τόσο με Windows 10 UI (User Interface) όσο και με Linux Mint Cinnamon 19.3 UI. Επίσης, στο ερώτημα «Αν σας έλεγαν ότι εγκαθιστώντας λειτουργικό Linux σε όλους τους υπολογιστές […] θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν σημαντικά ποσά, που ενδεχομένως η Διοίκηση[…] να τα επέστρεφε στους εκπαιδευτικούς, θα δεχόσασταν οι υπολογιστές των τάξεων να τρέχουν Linux και όχι Windows;», το 39% απάντησε ότι θα δεχόταν «ακόμα και αν χρειάζεται να αλλάξει ελαφρώς τις συνήθειές του», ενώ το 25% απάντησε ότι θα δεχόταν «να δουλέψει ακόμα και με μαυροπίνακα προκειμένου να εξοικονομηθούν πόροι για να επαναχορηγηθεί κάποιο επίδομα στους εκπαιδευτικούς». Τέλος, το 29% απάντησε ότι θα δεχόταν «με προϋπόθεση να υπάρχει ίδια λειτουργικότητα». Συνολικά, το 97% των εκπαιδευτικών δέχονται να γίνει αυτή η αλλαγή στις ψηφιακές υποδομές, εάν πρόκειται να εξοικονομηθούν ποσά που ενδεχομένως θα επέστρεφαν στους εκπαιδευτικούς.
Ας εξετάσουμε λοιπόν το θέμα της λειτουργικότητας… Πώς αξιοποιούν οι εκπαιδευτικοί […]τους υπολογιστές; Ακολουθεί ο πίνακας με τις απαντήσεις:
1 |
Άνοιγμα PDF αρχείων. |
75% |
2 |
Άνοιγμα ή επεξεργασία αρχείων κειμένου (π.χ. MS Word, Libre Writer κ.α.) |
57% |
3 |
Άνοιγμα ή επεξεργασία λογιστικών φύλλων (π.χ. MS Excel, Libre Calc κ.α) |
24% |
4 |
Άνοιγμα ή επεξεργασία παρουσιάσεων (π.χ. MS Powerpoint, Libre Impress κ.α.) |
45% |
5 |
Άνοιγμα ή επεξεργασία εικόνων. |
61% |
6 |
Αναπαραγωγή ή επεξεργασία αρχείων μουσικής. |
56% |
7 |
Αναπαραγωγή ή επεξεργασία αρχείων video. |
70% |
8 |
Περιήγηση ή επίδειξη περιεχομένου από το Internet (μέσω Chrome, Firefox κ.α.) |
64% |
9 |
[…] πλατφόρμα |
68% |
10 |
Εκτέλεση εκπαιδευτικών εφαρμογών, που είναι εγκατεστημένες τοπικά στον υπολογιστή |
43% |
11 |
Εκτέλεση εκπαιδευτικών εφαρμογών που βρίσκονται στο διαδίκτυο (μέσω browser) |
42% |
12 |
Άλλο… |
2% |
Σε όλα τα παραπάνω σενάρια χρήσης, πλην ενός, το Linux μπορεί να παρέχει 100% την ίδια λειτουργικότητα. Διευκρινίζεται ότι κάποια βαριά και σύνθετα έγγραφα MS Office μπορεί να ανοίξουν από Libre Office ή WPS Office με μικρές διαφορές στη μορφοποίηση, αλλά το ίδιο συμβαίνει και με έγγραφο που έχει φτιαχτεί π.χ. με MS Office 2016 και το ανοίγουμε με προγενέστερο Office σπίτι μας ή το ανάποδο είτε το ανοίγουμε με Οffice 365.
Η μοναδική περίπτωση που το Linux μπορεί να μην παρέχει την ίδια λειτουργικότητα με Windows είναι σε αυτή των windows only proprietary εφαρμογών (α/α 10 στον πίνακα, π.χ. οι εφαρμογές ξένων γλωσσών). Όμως και σε αυτό το θέμα, οι διεθνείς εκδοτικοί οίκοι π.χ. Oxford και Cambridge ήδη παρέχουν το λογισμικό τους και σε περιβάλλον Linux, ενώ ακόμα και στο σενάριο που κάποια εφαρμογή δεν παρέχεται για Linux (σήμερα, καθώς τα πράγματα αλλάζουν διαρκώς), υπάρχει η δυνατότητα εκτέλεσης με compatibility layer μέσω WINE. Αλήθεια, γνωρίζει κανείς από τους ειδικούς αν υπάρχουν και πόσες και ποιες είναι οι εφαρμογές που υποτίθεται ότι δεν θα τρέχουν σε Linux; Έγινε κάποια έρευνα και διαπιστώθηκε το ανέφικτο του πράγματος; Πολύ θα ενδιαφερόμουν να μάθω το περιεχόμενο της απάντησης σε αυτή την ερώτηση.
Σε κάθε περίπτωση, αναρωτιέμαι γιατί […] δεν μπορούν να οδηγήσουν τις εξελίξεις και να πρωτοπορήσουν σε αυτό το θέμα, ακόμα και πιλοτικά, δοκιμάζοντας ένα εναλλακτικό μοντέλο ψηφιακής υποδομής με εθελοντές εκπαιδευτικούς. Καμία αλλαγή δεν γίνεται με τρόπο μαγικό από τη μια μέρα στην άλλη και καμία βελτίωση δεν πραγματοποιείται αν απλά ακολουθούμε πεπατημένες, χωρίς την τόλμη να δοκιμάζουμε νέα πράγματα. Πόσο μάλλον, όταν υπάρχει πάντα στον ορίζοντα η δυνατότητα εξοικονόμησης σημαντικών ποσών…
2. Vendor lock-in (κλείδωμα σε προμηθευτή).
Αντιλαμβάνομαι ότι ο καθένας μπορεί να έχει τις απόψεις του και ότι εγώ δεν ασκώ Διοίκηση. Ακόμα και αν δεχτώ ότι οι απόψεις μου είναι εσφαλμένες, η Διοίκηση οφείλει να λάβει σοβαρά υπόψιν της την παράμετρο του κλειδώματος σε κάποιον προμηθευτή και τις συνέπειές της.
Vendor lock-in: In economics, vendor lock-in, also known as proprietary lock-in or customer lock-in, makes a customer dependent on a vendor for products and services, unable to use another vendor without substantial switching costs.
Πηγή: wikipedia
Απλό παράδειγμα: Έστω ότι μια εταιρεία επιλέγει να αγοράσει 1000 εκτυπωτές που συνεργάζονται μόνο με το λογισμικό Α. Στο μέλλον η ίδια εταιρεία αποφασίζει για λόγους κόστους ή λειτουργικούς να αλλάξει το λογισμικό Α σε λογισμικό Β. Συναντάει, όμως, εμπόδιο γιατί οι εκτυπωτές που αγοράστηκαν υποστηρίζουν μόνο το Α. Είτε, λοιπόν, η εταιρεία θα πρέπει να παραμείνει στο λογισμικό Α είτε να αντικαταστήσει τους εκτυπωτές της για να μεταβεί στο λογισμικό Β, με δυσβάσταχτο κόστος.
Το παραπάνω σενάριο είναι ενδεικτικό και μπορείτε να φανταστείτε τις προεκτάσεις του με οποιονδήποτε συνδυασμό υλικού και λογισμικού μεταξύ των x00-x00 υπολογιστών και πολλαπλάσιων λογισμικών που χρησιμοποιούνται […]. Εύχομαι και ελπίζω οι όποιες αποφάσεις λαμβάνονται για θέματα ψηφιακών υποδομών να εξετάζουν και το κατά πόσο οι επιλογές που γίνονται είναι διαλειτουργικές (cross-platform) ή εάν θα δεσμεύουν και μια μελλοντική Διοίκηση που θα είναι “κλειδωμένη” σε συγκεκριμένες εταιρείες.
3. Πληροφορική ≠ Microsoft
Ως εκπαιδευτικός που υπηρετεί τις γενικές και ειδικές αρχές της εκπαίδευσης, προβληματίζομαι ιδιαίτερα για την ορθότητα των επιλογών λογισμικού στους υπολογιστές των τάξεων, στους υπολογιστές των αιθουσών πληροφορικής, αλλά και το περιεχόμενο των συνοδευτικών φυλλαδίων. Επαναφέρω τον προβληματισμό μου (όπως τον είχα διατυπώσει το 2014), με αφορμή την αναφορά του Προέδρου […], σε πρόσφατη επιστολή του προς τους γονείς, περί ψηφιακής εγγραμματοσύνης: «Χρειάζεται να αναρωτηθούμε αν[…] διδάσκεται η Πληροφορική στα πλαίσια των γενικότερων στόχων της εκπαίδευσης ή διδάσκεται απλά ως δεξιότητα η χρήση MS Windows και MS Office. Θέλουμε να ανοίγουμε δρόμους για ελεύθερα και κριτικά σκεπτόμενους ανθρώπους, ή να οδηγούμε τους νέους μαθητές σε πελατειακή δια βίου εξάρτηση από μια πολυεθνική εταιρεία;»
Πρόσφατα μου προκάλεσε μεγάλη χαρά, αλλά και θλίψη, το φυλλάδιο Πληροφορικής για την ΠΕ ανταγωνιστικού ιδιωτικού σχολείου (έπεσε τυχαία στα χέρια μου) που αξιοποιεί για τη διδασκαλία της Πληροφορικής ανοικτό λογισμικό και όχι ιδιοταγές (proprietary) μιας πολυεθνικής εταιρείας…
4. Αντί επιλόγου…
[To do: Αλλαγή προλόγου και προσθήκη επιλόγου]